به گزارش علم خوان، یافته‌های این بررسی در سپتامبر ۲۰۲۶ در ژورنال PLoS ONE منتشر شده است.

یافته‌های کلیدی

این بررسی بخشی از برنامه پیمایش گام‌به‌گام (STEPS) است که داده‌های مربوط به ایرانیان ۶۵ سال به بالا را در سال‌های ۲۰۱۶ (۴۰۰۰ نفر) و ۲۰۲۱ (۳۸۴۹ نفر) تجزیه و تحلیل کرد.

بسته به نوع معیارهای تشخیصی مورد استفاده شیوع ملی نشانگان متابولیک از ۴۶.۱۱ تا ۶۶.۳۸ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۵۴.۱۵ تا ۷۳.۹۸ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است.

در بین اجزای نشانگان متابولیک، تری گلیسیرید بالا و قند خون ناشتای بالا ترین روند صعودی را نشان دادند. در مقابل، فشار خون بالا، چاقی مرکزی و کلسترول HDL پایین در شیوع مطلق نسبتاً پایدار ماندند.

شیوع نشانگان متابولیک در بین زنان در مقایسه با مردان و در بین ساکنان شهر در مقایسه با روستا به طور مداوم بالاتر بود. با این حال، مردان افزایش نسبی تندتری را در طول زمان در شیوع سندرم متابولیک نشان دادند.

از نظر جغرافیایی، برخی از استان‌ها - مانند بوشهر و خوزستان در سال ۲۰۱۶ و اردبیل و گیلان در سال ۲۰۲۱ - میزان شیوع بسیار بالایی را نشان دادند. برعکس، استان‌هایی مانند خراسان شمالی و خراسان جنوبی به طور مداوم شیوع کمتری را نشان دادند.

تفسیر یافته‌ها

نشانگان متابولیک مجموعه‌ای از عوامل خطرساز - از جمله چاقی شکمی، فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا، کلسترول «خوب» (HDL) پایین و قند خون بالا - است که در کنار هم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع ۲ و سایر بیماری‌های مزمن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند. جمعیت سالمندان به ویژه آسیب‌پذیر هستند و روند صعودی در ایران نشان می‌دهد که ممکن است کشور با بار فزاینده‌ای از بیماری‌های غیرواگیر (NCDs) روبرو شود.

این تغییر به ویژه نگران‌کننده است زیرا:

• زیرا نشان نشان می‌دهد که استراتژی‌های پیشگیری، غربالگری و مدیریت فعلی ممکن است با میزان خطر در حال تحول همگام نباشند.
•  افزایش شیوع تری‌گلیسرید بالا و قند خون ناشتای بالاتر ممکن است نشان‌دهنده‌ی میزان بالاتر دیابت و عوارض مرتبط با آن باشد.
• نابرابری‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد که عوامل اجتماعی-اقتصادی، محیطی و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی محلی بر این خطر تأثیر می‌گذارند و آن را به یک مسئله‌ی پیچیده و چندوجهی تبدیل می‌کنند.

این پژوهشگران خواستار اقدام فوری سیاست‌گذاری برای ادغام غربالگری نشانگان متابولیک در مراقبت‌های سالمندان، تشویق مداخلات سبک زندگی (رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی) و ترویج دسترسی عادلانه به مدیریت بالینی برای سالمندان در معرض خطر هستند.

منبع خبر: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12422488/